Türkiye’de, son dakika haberlerini takip eden saatlerde televizyonlarda herkes bir anda uzman kesiliyor. Elinde cetvel, stüdyolarda harita başına geçen aynı isimler, farklı konuların uzmanıymış gibi konuşmaya başlıyor. Bolu Kartalkaya’da yaşanan yangın sonrası, ilk günden itibaren “sorumluluk belediyede mi, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nda mı?” soruları ekranları işgal ederken, 78 kişinin cenazesi kaldırıldı. Peki, ne değişti? Hiçbir şey. Bugün Bolu Kartalkaya yanmış olabilir, yarın Uludağ veya Erzurum’daki kayak merkezleri sırada olabilir.
Norveç’te yaşayan biri olarak, size konunun uzmanı gibi değil, sıradan bir vatandaşın gözünden bir bakış açısı sunmak istiyorum. Norveç’te yangın güvenliği, toplumsal bir bilinç ve sistematik bir yaklaşım gerektiriyor. Bu yazıda, Norveç’in yangın önleme kültüründen ve Haugaland İtfaiyesi’nin çalışmalarından örneklerle, Türkiye’ye nasıl bir yol haritası çizilebileceğini anlatacağım.
Norveç’te Yangın Önleme Kültürü
Norveç’te halk için çok önemli iki tarih vardır:
- 17 Mayıs 1814:Norveç’in İsveç’ten bağımsızlığını kazandığı ve ilk anayasasının kabul edildiği gün. Bu gün, çocukların özgürce sokaklarda koştuğu, bayram coşkusuyla kutlanır.
- 1 Aralık:Norveç’te “Duman Dedektörleri Günü” olarak kutlanır. Norveç Yangından Koruma Kurulu, her yıl bu tarihte insanlara duman dedektörlerinin pillerini değiştirmelerini hatırlatır. Bu tarih, soğukların başladığı ve yangın riskinin arttığı bir döneme denk gelir.
Duman Dedektörü:Hayat Kurtaran Sessiz Çığlık
Duman dedektörleri, yangının kokusunu insan burnundan önce algılayan ve yüksek sesle uyaran cihazlardır. Norveç’te evlerin %90’ı ahşap olduğundan, yangın anında tahliye için 1-2 dakika bile çok değerlidir. Norveç Yangından Koruma Kurulu’nun verilerine göre, yaklaşık 500 bin kişi hâlâ dedektörsüz uyuyor. Bunun nedeni, dedektörlerin çalışmaması veya pillerinin değiştirilmemesi.
Norveç’te dedektörler tek başına satın alınabildiği gibi, birbiriyle bağlantılı sistemler halinde de kurulabiliyor. Bir odada alarm çaldığında, diğerleri de aynı anda uyarı veriyor. Bu, özellikle uyku anında hayati bir önlem.
Haugaland İtfaiyesi ile Röportaj:"Yangını Önlemek, Söndürmekten Daha Önemli"
24 Ocak 2025’te Haugaland İtfaiye ve Kurtarma Departman Müdürü Ole-Martin Nordstrand ile Norveç’in yangın önleme stratejilerini konuştuk. Haugaland İtfaiye ve Kurtarma, Utsira, Karmøy, Bokn, Tysvær ve Vindafjord belediyelerine hizmet veren belediyeler arası bir teşkilat. Toplamda yaklaşık 68.000 nüfuslu bu bölgede, itfaiyenin yapısı şöyle:
- 13 yangın önleme görevlisi (baca temizliği ve denetim),
- 6 yangın mühendisi/müfettiş,
- 180 yarı zamanlı çalışan (13 itfaiye istasyonuna dağılmış),
- 6 tam zamanlı çalışan.
Nordstrand, "Toplamda yaklaşık 30 tam zamanlı iş yılına denk gelen bir personel yapımız var. Yarı zamanlı ekiplerimiz ise acil durumlarda 24 saat hazır halde bekliyor" diye ekliyor.
Soru: İtfaiyenizin yapısı nasıl?
Nordstrand: İki temel ekibimiz var:
- Yangın Söndürme Ekibi:Acil durumlara anında müdahale eder.
- Bilgilendirme ve Kontrol Ekibi (18 kişi):Yangın çıkmaması için proaktif çalışır. Bu ekip, evlere düzenli ziyaretler yaparak bacaları temizliyor, yangın dedektörlerinin çalışıp çalışmadığını kontrol ediyor. Eğer bir evde eksiklikler varsa, bu evlere soba yakma yasağı getirebiliyoruz. Bu yasağa uymayanlar, yangın çıkması durumunda sigorta şirketlerinden tazminat alamazlar.
Elektrikçilerin İtfaiye Ekipleriyle Birlikte Çalışması
Norveç’te, yangın güvenliği kontrolleri sadece itfaiye ekipleriyle sınırlı kalmaz; elektrikçiler de bu ekiplerle birlikte çalışarak evlere ve işyerlerine yönelik yangın öncesi denetimler yapar. İtfaiye ekipleri, yangın güvenliği kontrollerini gerçekleştirirken, elektrikçiler de evin elektrik tesisatını kontrol eder, yangın riski oluşturabilecek arızaları tespit eder ve gerekli iyileştirmeleri önerir.
Elektrikçiler, yangın risklerini azaltan önemli uzmanlardır. Elektriksel arızalar, yangınların başlıca sebeplerindendir. Bu nedenle elektrik tesisatlarının düzenli olarak kontrol edilmesi, yangın öncesi alınacak en önemli önlemlerden biridir. İtfaiye ekipleri ile birlikte yapılan bu denetimlerde, özellikle elektrikli cihazların düzgün çalışıp çalışmadığı, elektrik sistemlerinin güvenli olup olmadığı kontrol edilir. Yangın alarm sistemlerinin düzgün çalışıp çalışmadığı da denetlenen diğer önemli unsurlardandır. Eğer bir eksiklik veya tehlike tespit edilirse, yangın riski büyük ölçüde azaltılabilir.
Toplu Yaşam Alanlarında Yangın Güvenliği
Toplu yaşam alanlarında yangın güvenliği önlemleri sıkıdır. Oteller, yaşlı bakım evleri, sinema salonları gibi yerlerde kaçış yollarının açık olması, yangın söndürme sistemlerinin çalışır durumda olması ve yangın kapılarının en az 30 dakikaya kadar dayanıklı olması gerekmektedir. Yangın kaçış yollarında hiçbir engel bulunmamalıdır; ayakkabılar dahi konulmamalıdır.
İtfaiye Erleri Yangınlara Karşı Ne Gibi Eğitimler Almalıdır?
- Temel Yangın Eğitimi:Yangının oluşumu, yayılma şekilleri ve söndürme prensipleri öğretilmelidir.
- Yangın Söndürme Teknikleri:Farklı yangın türlerine (elektrik, petrol, gaz vb.) nasıl müdahale edilmesi gerektiği konusunda pratik eğitim verilmelidir.
- Solunum ve Koruyucu Ekipman Kullanımı:Yoğun duman ve zehirli gazlara karşı oksijen maskeleri ve solunum cihazlarının nasıl kullanılacağı anlatılmalıdır.
- İleri Seviye Kurtarma Teknikleri:Yangın esnasında mahsur kalanları tahliye etme ve ilk yardım eğitimi verilmelidir.
- Yüksek Riskli Ortamlarda Müdahale:Kimyasal yangınlar, patlama riski taşıyan alanlar gibi tehlikeli bölgelerde nasıl hareket edileceği öğretilmelidir.
- Psikolojik ve Fiziksel Dayanıklılık:Zorlu koşullarda çalışabilmek için dayanıklılığı artırıcı eğitimler verilmelidir.
- Tatbikatlar ve Simülasyonlar:Gerçekçi yangın tatbikatları ile itfaiyecilerin hızlı ve etkili müdahale yetenekleri geliştirilmelidir.
Caledonia Oteli Yangınından Çıkarılacak Dersler
1986 yılında Norveç’in Kristiansand şehrinde meydana gelen Caledonia Oteli yangını, yangın güvenliği konusunda önemli dersler barındıran bir olaydır. Yangın, otelin çok katlı yapısında çıkmış ve toplamda 14 kişinin hayatını kaybetmesine yol açmıştır. Bu trajik olay, sadece Norveç’te değil, tüm dünyada yangın güvenliği önlemlerinin yeniden gözden geçirilmesine sebep olmuştur. Yangının ardından alınan dersler şu şekilde özetlenebilir:
- Yangın Güvenliği Planlarının Eksikliği:Otelin yangın güvenliği planları eksikti ve bu da yangının hızlı yayılmasına yol açtı.
- Yangın Alarm Sistemlerinin Yetersizliği:Yangın sırasında duman dedektörlerinin ve alarm sistemlerinin çalışmaması, birçoğunun zamanında tahliye olamamasına neden oldu.
- Yangına Dayanıklı Malzemelerin Eksikliği:Otelde kullanılan inşaat malzemeleri yangına karşı yeterince dayanıklı değildi ve bu, yangının hızla yayılmasına neden oldu.
- Erken Uyarı ve İletişim Eksiklikleri:Yangın sırasında bina sakinleriyle ve acil servis ekipleriyle yeterli iletişim kurulamadı.
- Yangın Eğitimi Eksiklikleri:Otel sakinleri ve personel, yangın anında ne yapacakları konusunda eğitim almamıştı, bu da panik ve kaos yaratmıştı.
Sonuç:Türkiye’ye Çıkarılacak Dersler
Norveç’teki yangın güvenliği önlemleri, evlerde yapılan elektrik kontrolleri ve toplu yaşam alanlarında alınan sıkı önlemler, yangın risklerini büyük ölçüde azaltıyor. Türkiye'deki kayak merkezlerinde ve diğer yoğun yerleşim alanlarında da benzer önlemler alınarak, yangınların önüne geçilmesi mümkün. Caledonia Oteli gibi büyük felaketlerden ders alarak, yangın güvenliği konusunda bir farkındalık yaratmak ve daha güvenli bir gelecek için adımlar atmak hepimizin sorumluluğudur.
Röportajı Yapan: Ziya Eroğlu
Metin Düzenlemesi: Oya Koca
Yorum Yap
Yapılan Yorumlar